นึ่ง
เป็นกระบวนการทำข้าวให้สุกด้วยความร้อนจากไอน้ำ นิยมใช้กับข้าวเหนียวโดยใช้หวดนึ่งข้าว
(เคล็ดลับ) การนึ่งข้าวเหนียวให้นุ่มควรนำข้าวที่ซาวแล้วมาแช่น้ำทิ้งไว้ โดยข้าวเหนียวใหม่แช่ทิ้งไว้ 3-4 ชั่วโมง ส่วนข้าวเหนียวเก่าแช่ทิ้งไว้หนึ่งคืนหรือ 6-12 ชั่วโมง ก่อนนำมานึ่ง จากนั้นนำน้ำแช่ข้าว มาใช้พรมบนข้าวเหนียวให้นุ่มในขณะที่นึ่งอยู่
หุง สวย หรือ เจ้า
เป็นกระบวนการทำข้าวให้สุก โดยการนำข้าวใส่หม้อต้มกับน้ำ ซึ่งอัตราส่วนระหว่างข้าวกับน้ำและขั้นตอนวิธีการอาจแตกต่างกันเล็กน้อยขึ้นอยู่กับชนิดข้าวที่นำมาหุง
(เคล็ดลับ) ขณะหุงให้ใส่เกลือประมาณหยิบมือหรือปลายช้อนชาลงไป จะช่วยให้ข้าวหุงขึ้นหม้อและเรียงเม็ดสวยงาม
การหุงข้าวปริมาณมากๆ เมื่อข้าวที่หุงกำลังสุกและระอุให้ใช้พายไม้หรือตะเกียบซุยข้าวให้ร่วนทำให้เมล็ดข้าวเรียงตัวสวย
หลาม
เป็นกระบวนการทำข้าวให้สุกด้วยการนำข้าวใส่ลงในกระบอกไม้ไผ่ แล้วนำไปอังไฟให้สุก
คั่ว
เป็นกระบวนการทำข้าวให้สุกด้วยการนำข้าวสารเหนียวมาคั่วในกระทะร้อนๆพร้อมกับตะไคร้ ใบมะกรูดหั่นฝอย และ ข่าที่ฝานเป็นแผ่นยาว จนได้สีเหลือง น้ำตาล-เหลืองทอง พักให้เย็น แล้วนำไปโขลกบดหรือตำให้ละเอียด นิยมใช้ใส่ในอาหารอีสาน ลาบ น้ำตก แกงอ่อม
(เคล็ดลับ) แบ่งข้าวที่คั่วแล้วออกเป็นสองส่วน โดยส่วนแรกตำให้ละเอียด ส่วนที่สองตำหยาบเล็กน้อย แล้วนำมาผสมกัน จะได้รสสัมผัสที่ลงตัว
