เมืองเสมา คือ “ศรีจนาศะ”?

จารึกศรีจนาศะ พ.ศ.1480 (จ.พระนครศรีอยุธยา) จารึกหลักนี้กล่าวถึงพระนามของกษัตริย์แห่งศรีจนาศะ เช่น พระเจ้าภคทัตต์ พระเจ้าสุนทรปรากรม เป็นต้น ดังนั้นศรีจนาศะน่าจะเป็นรัฐหนึ่งในพุทธศตวรรษที่ 15 ซึ่งไม่ได้รวมอยู่ในอาณาจักรกัมพูชาสมัยพระนคร

จารึกเมืองเสมา เป็นจารึกที่จารึกขึ้นเมื่อ พ.ศ.1514 โดยพราหมณ์ยัชญวราหะ ซึ่งมีความน่าสนใจมาก เนื่องจากยัชญวราหะเป็นราชครูของพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 แห่งเมืองพระนคร ในจารึกหลักนี้ข้อความในด้านที่ 1 กล่าวถึงพระราชประวัติของพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 และการสร้างศิวลึงค์ไว้ที่ “อีศวรปุระ” ซึ่งหมายถึง “ปราสาทบันทายศรี” และด้านที่ 2 กล่าวถึงพราหมณ์ยัชญวราหะได้สร้างเทวรูปพระศิวะ พระนารายณ์ และพระพรหม

จารึกเมืองเสมาจึงเป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า ใน พ.ศ.1514 เมืองเสมาได้ถูกปกครองโดยอาณาจักรเขมรโบราณไปแล้ว สอดคล้องกับหลักฐานการขยายอำนาจเข้ามาของอาณาจักรเขมรโบราณสมัยเมืองพระนคร ซึ่งหลังจากนี้เขมรโบราณจะได้ขยายอำนาจทางการเมืองของตนเข้าไปยังลุ่มน้ำป่าสักและเมืองลพบุรีได้สำเร็จ ในพุทธศตวรรษที่ 16 นี้เอง โดยน่าจะใช้เส้นทางข้ามเหวตาบัว ไปยังลำสนธิ แล้วเส้นทางหนึ่งได้ขึ้นเหนือตามลำน้ำป่าสักไปยังเมืองศรีเทพ และที่มุ่งมาตะวันตก ยังเมืองลพบุรี อันจะทำให้เมืองลพบุรีต้องตกอยู่ภายใต้การปกครองของเขมรโบราณต่อมาจนถึงราวพุทธศตวรรษที่ 18 นั่นเอง

อัพเดตเรื่องราวทัวร์ศิลปวัฒนธรรม ได้ที่ เพจเฟซบุ๊กทัวร์มติชนอคาเดมี