“ถ่านไม้ ” สิ่งสำคัญของอาหารปิ้งย่างญี่ปุ่น!

แน่นอนว่าในการทำอาหารพวกปิ้ง ย่าง ทั้งหลาย ที่ขาดไม่ได้เลยคือ “ถ่านไม้” โดยเฉพาะในประเทศญี่ปุ่น ถ่านไม้ยังคงเป็นเชื้อเพลิงที่สำคัญ อีกทั้งในประเทศยังมีจังหวัดที่ผลิตถ่านไม้ขายเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือนจำนวนมาก

ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา ถ่านเป็นปัจจัยที่ขาดไม่ได้ในการพัฒนาแง่มุมที่หลากหลายของวัฒนธรรมญี่ปุ่น ตั้งแต่อาหารและการผลิตสาเก ไปจนถึงการตีดาบ ยารักษาโรค และการแต่งหน้า เป็นแหล่งพลังงานที่กระตุ้นให้เกิดการสำแดงวัฒนธรรมทางวัตถุที่งดงามที่สุดของญี่ปุ่น เช่น พระใหญ่สำริดที่วัดโทไดจิในนารา ซึ่งเชื่อว่าการหล่อต้องใช้ถ่านในปริมาณมากที่สุดแห่งหนึ่งในประวัติศาสตร์ 

ในชีวิตประจำวันมักใช้ถ่านในการให้ความร้อนและปรุงอาหาร จนกระทั่งเมื่อเร็วๆ นี้ บ้านแบบญี่ปุ่นดั้งเดิมเคยเป็นห้องส่วนกลางที่มีเตาผิงแบบเปิดโล่ง (อิโรริ) ซึ่งครอบครัวจะรวมตัวกันเพื่อทำอาหาร รับประทานอาหาร และพบปะสังสรรค์  มีการพัฒนาเตาอั้งโล่แบบพกพา หรือแม้แต่เตาถ่านแบบเปิดที่ทำจากไม้ (ฮิบาชิ)  “ถ่านไม้” จึงเป็นสิ่งสำคัญในชีวิตของคนญี่ปุ่นทุกชนชั้น

การทำถ่านเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาในจังหวัดอิชิกาวะ ซึ่งตั้งอยู่บนชายฝั่งทะเลญี่ปุ่น(เดิมคือจังหวัด Kaga และ Noto มารวมกันเป็น Ishikawa) เป็นที่รู้จักกันดีว่าผลิตถ่านที่มีคุณภาพในช่วงสมัย Muromachi (ค.ศ.1336-1573) และในสมัยเอโดะ (ค.ศ.1603-1868)  นำโดยตระกูลคางะ ซึ่งปกครองพื้นที่บริเวณดังกล่าว  นอกจากให้ความอบอุ่นในฤดูหนาวและให้ความร้อนในการทำอาหาร  ถ่านยังเป็นองค์ประกอบสำคัญในพิธีชงชา ซึ่งเฟื่องฟูในหมู่ซามูไรในคานาซาว่า ซึ่งเป็นศิลปะและวัฒนธรรมที่หลากหลายกลุ่มในญี่ปุ่นสนับสนุนอุปถัมภ์   ในพิธีชงชาเทคนิคการทำถ่านเปรียบเหมือนงานศิลปะ มีคุณค่าทั้งในด้านประโยชน์ใช้สอยและความสวยงาม “ถ่านชา” (โอชาซูมิ) ที่มีลวดลายคล้ายดอกเบญจมาศ ละเอียดอ่อน ถือเป็นผลงานชิ้นเอกของการทำถ่านของญี่ปุ่น  หลังการปฏิรูปเมจิในปี พ.ศ. 2411 อุตสาหกรรมและมาตรฐานการครองชีพที่เพิ่มสูงขึ้นส่งผลให้มีความต้องการถ่านเพิ่มขึ้น กระตุ้นให้มีการริเริ่มของรัฐบาลระดับชาติและระดับท้องถิ่นในการปรับปรุงการผลิตถ่านด้วยนวัตกรรมทางเทคโนโลยี  แต่หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 การผลิตถ่านลดลงอย่างมากเมื่อมีการใช้ไฟฟ้าและก๊าซโพรเพนในพื้นที่ชนบท