“มังคุด” ราชินีแห่งไม้ผล (Queen of Fruit) เป็นไม้ยืนต้นที่ให้ผลผลิตเป็นฤดูกาล อาจนับได้ว่าเป็นไม้คู่บ้านคู่เมืองของอำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช จากการสืบค้นข้อมูลทางประวัติศาสตร์ การบอกกล่าวของผู้รู้ตำนาน และลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของต้นมังคุด บ่งชี้ว่ามีอายุยาวนาน จนต้องเรียกว่ามังคุดโบราณหลายร้อยปี ที่ยังคงยืนต้นอย่างแข็งแรง สมบูรณ์ ยังให้ผลผลิตดกเป็นปกติ แถมมีรสชาติหวานอร่อย ผิวเปลือกบาง เนื้อสีขาวสด เมล็ดน้อย เป็นผลไม้ที่หารับประทานยาก ทางราชการกำลังเร่งรัดขึ้นทะเบียนมังคุดโบราณลานสกา เพื่อหามาอนุรักษ์ รักษา และส่งเสริมให้เกิดการรัก หวงแหน ให้อนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาเรียนรู้ และเชื่อมโยงกับการศึกษาดูงานและการท่องเที่ยวเกษตร สร้างรายได้เพิ่มให้กับชุมชนแห่งนี้

คุณชลินทร์ ประพฤติตรง เกษตรจังหวัดนครศรีธรรมราช ให้ข้อมูลว่า ในพื้นที่อำเภอลานสกา โดยเฉพาะตำบลลานสกา และตำบลขุนทะเล ยังคงมีมังคุดโบราณยืนต้นอยู่เป็นจำนวนมาก ไม่น่าจะต่ำกว่า 200 ต้น กระจายอยู่ในหมู่บ้าน ชุมชน บ้านเกษตรกร วัด โรงเรียน และที่ต่างๆ จากการบอกกล่าว และคาดคะเนอายุโดยอ้างอิงบริบท สิ่งแวดล้อม และประวัติศาสตร์ที่พอเทียบเคียงได้ ไม่น่าจะต่ำกว่า 300 ปี โดยสำนักงานเกษตรจังหวัดได้ร่วมกับเกษตรกรในชุมชนได้มีความคิดที่จะสำรวจมังคุดโบราณ และจัดทำทะเบียนประวัติไว้ให้ชัดเจน มีระบบการจัดเก็บอย่างดี มีการถ่ายภาพต้นมังคุด ประวัติต้นมังคุด พิกัดที่ตั้ง เพื่อจัดเก็บในระบบคอมพิวเตอร์ และบันทึกในแผนที่ออนไลน์เพื่อการเผยแพร่สู่สากลต่อไป

“มอบให้กลุ่มส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร สำนักงานเกษตรอำเภอลานสกา เกษตรกรภายใต้ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) เกษตรกรเจ้าของต้นมังคุดโบราณ ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำท้องที่ และผู้ประกอบการด้านการท่องเที่ยวชุมชน/ท่องเที่ยวเกษตร ได้ดำเนินการสำรวจ และขึ้นทะเบียนมังคุดโบราณอย่างจริงจัง”

คุณนิพนธ์ สุขสะอาด หัวหน้ากลุ่มส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกร สำนักงานเกษตรจังหวัดนครศรีธรรมราช กล่าวว่า แรงบันดาลใจให้คิดและนำเรื่องมังคุดโบราณมาเป็นประเด็นในการทำงานเชิงรุกและสร้างสรรค์ จากปี 2559 สำนักงานเกษตรจังหวัดนครศรีธรรมราชได้ร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครศรีธรรมราช และอำเภอลานสกา จัดกิจกรรม “ปันตะลุยสวนลานสกา” โดยนำนักปั่นและสื่อมวลชน ปั่นไปชิมผลผลิตมังคุด 300 ปี ที่วัดสรรเสริญ (วัดสอ) ตำบลขุนทะเล อำเภอลานสกา ปรากฏว่าผู้ที่ได้ชิมมังคุดทุกคนติดใจในรสชาติความอร่อยและหารับประทานยาก จึงเกิดแนวคิดร่วมกันว่าจะต้องสำรวจ ทำประวัติ (Story) อนุรักษ์และส่งเสริมให้เกิดรายได้จากการท่องเที่ยว และนำสู่การหารือกับผู้เกี่ยวข้อง และสรุปตกลงใจกันเพื่อสำรวจจัดทำทะเบียนมังคุดโบราณที่มีอายุตั้งแต่ 100 ปีขึ้นไป