“อัมพวา” ใน “แม่กลอง” ถิ่น “พระพุทธเลิศหล้านภาลัย”

เป็นคนแต่งให้กับสาวคนรักที่ชื่อ “บุญชู ศรีสวัสดิ์” ซึ่งเป็นคนอัมพวา แต่อีกกระแสบอกว่า “ครูเอื้อ สุนทรสนาน” แต่งเพลงนี้ขึ้นเมื่อนำวงดนตรีสุนทราภรณ์ไปบรรเลงที่วัดบางกะพ้อมในอัมพวา เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2506-2507 เพื่อเป็นที่ระลึกให้กับบ้านเกิด ตอนแรกครูเอื้อยังได้ขับร้องเพลงนี้ไว้เองด้วย แต่ต่อมาได้ให้ นพดฬ ชาวไร่เงิน นักร้องดาวรุ่งสุนทราภรณ์ซึ่งกำลังโด่งดังจากผลงานเพลงลาทีปากน้ำ มาบันทึกเสียงเพลงนี้แทน

“อัมพวา” เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดสมุทรสงคราม นับเป็นจังหวัดที่มีขนาดพื้นที่เล็กที่สุดของประเทศไทย ตามประวัติศาสตร์การตั้งถิ่นฐานระบุว่าในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีผู้คนมาตั้งถิ่นฐานอยู่ไม่มากนัก ต่อมาเมื่อเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2310 ผู้คนอพยพมาอยู่กันมากขึ้น เพราะมีทำเลเหมาะแก่การเพาะปลูกและเป็นที่อยู่อาศัย

ตามหลักฐานที่พอจะค้นคว้าได้นั้น ปรากฏว่าที่ว่าการอำเภออัมพวาในอดีต ได้อาศัยศาลาการเปรียญของวัดอัมพวันเจติยาราม ต่อมาได้ย้ายข้ามคลองอัมพวาไปอยู่ที่ศาลาการเปรียญวัดท้ายตลาด ตำบลบางกะพ้อม ซึ่งอยู่ห่างจากสถานที่เดิมไปประมาณ 400 เมตร และได้ย้ายมาอยู่ที่ริมฝั่งแม่น้ำแม่กลองมาจนทุกวันนี้ และคงใช้ชื่อ “อัมพวา” เพราะบริเวณนี้เดิมเป็นเรือกสวน มีต้นมะพร้าว และต้นมะม่วงอยู่เป็นจำนวนมาก ต้นมะพร้าวนั้นเป็นพืชหลักของสมุทรสงครามและมีอยู่ทั่วไป ส่วนมะม่วงมีการปลูกอยู่อย่างหนาแน่นที่บริเวณนี้ จึงใช้ชื่อ อัมพวา

อำเภออัมพวาเป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำแม่กลองไหลผ่าน และแยกเป็นลำคลองหลายสาย เช่น คลองอัมพวา คลองวัดนางวัง คลองวัดบางกะพ้อม คลองบางจาก คลองดาวดึงษ์ คลองลัตตาโชติ คลองเหล่านี้น้ำไหลขึ้นลงตลอดปี พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นสวนผลไม้  มีสวนลิ้นจี่  สวนส้มโอ  สวนมะพร้าว สวนมะม่วง ฯลฯ อัมพวาในปัจจุบันอยู่ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ ขับรถไม่ถึงสองชั่วโมงก็ถึงแล้ว จึงกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดฮิตของนักท่องเที่ยว ไม่เฉพาะแต่ชาวไทย ยังรวมถึงชาวยุโรป ชาวจีน ญี่ปุ่น และเกาหลี  เพราะอัมพวามีทั้งสถานที่พักผ่อนท่ามกลางธรรมชาติ สวนผลไม้ และของกินร้านอร่อยมากมาย