Tour Story : เรื่องราวระหว่างทัวร์

“เจดีย์แดง” โบราณสถานสุดอันซีนแห่งเมืองเพชร

จังหวัดเพชรบุรี ถือเป็นเมืองที่เป็นที่รู้จักในหลากหลายมิติ ทั้งการเป็นเส้นทางทางลงสู่ภาคใต้ อาหารและของหวานเลิศรส รวมทั้งสถานที่ท่องเที่ยวที่หลากหลาย แต่ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์แห่งหนึ่งที่กลับไม่ถูกพูดถึงมากนัก แต่กลับมีเรื่องราวที่ซ่อนอยู่อย่างน่าสนใจ ที่สายประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมห้ามพลาด และในเร็วๆนี้ทัวร์มติชนอคาเดมี จะพาไป ทัวร์พินิจ… ‘พริบพรี’ที่เมืองเพชร์ อยุธยาที่มีชีวิต จ.เพชรบุรี นำชมโดย รศ.พิชญา สุ่มจินดา จากภาควิชาศิลปะไทย คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เดินทางวันเสาร์-อาทิตย์ที่ 12-13 มีนาคม 2565  โปรแกรมทัวร์    https://bit.ly/3HcgRs4

สำรองที่นั่ง โทร 08-2993-9097, 08-2993-9105 / line : @matichon-tour / line : @matichonacademy

หนึ่งในโบราณสถานน่าสนใจที่ทีมงานทัวร์จะพาไปชม คือ ‘โบราณสถานเจดีย์แดง’ โดยโบราณสถานแห่งนี้ตั้งอยู่ที่บ้านไร่เพนียด ตำบลบ้านหม้อ อำเภอเมืองเพชรบุรี โดยอยู่ทางทิศใต้ของตัวเมืองเพชรประมาณ 2 กิโลเมตร

เจดีย์แห่งนี้เป็นเจดีย์ก่ออิฐถือปูนในศิลปะอยุธยาตอนปลาย กว้างประมาณ 10 เมตร สูงราว 20 เมตร มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมไม้ยี่สิบ ส่วนฐานประกอบด้วยชุดฐานเขียงซ้อนกันสี่ชั้น ถัดขึ้นไปเป็นฐานสิงห์ตามด้วยฐานสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้ยี่สิบก่อขึ้นไปตรงๆ เหนือขึ้นไปเป็นเรือนธาตุรูปแปดเหลี่ยม มีโดยทางด้านทิศตะวันออกทำเป็นซุ้มประตูมีคูหาเข้าไปเป็นห้องสี่เหลี่ยม แต่ไม่มีร่องรอยการทำบันไดทางขึ้น ส่วนด้านอื่นๆ ทำเป็นประตูหลอก ไม่มีส่วนยอดปรากฏให้เห็น และเนื่องจากมีสภาพผุกร่อนจนสามารถเห็นเนื้ออิฐสีแดงจัดด้านใน และด้วยลักษณะที่โดดเด่นของอิฐสีแดง ที่นี่จึงถูกเรียกว่า ‘เจดีย์แดง’ นั่นเอง

สำหรับประวัติการสร้างนั้น มีตำนานของชาวบ้านที่ความสัมพันธ์กับการสร้างปรางค์ของวัดมหาธาตุเพชรบุรี โดยกล่าวถึงการแข่งกันสร้างเจดีย์ของเมืองเพชรบุรีกับพม่า โดยเจดีย์แดงของทางพม่า ส่วนปรางค์มหาธาตุเป็นของทางฝั่งเมืองเพชรบุรี ซึ่งเมื่อฝ่ายพม่าเห็นยอดเจดีย์ในเมืองเพชรบุรีแล้ว จึงยอมแพ้ทิ้งเจดีย์ซึ่งยังสร้างไม่เสร็จไว้ ไม่ทันได้ถือปูนโดยรอบจึงทำให้ยังเห็นอิฐแดงอยู่ดังที่เห็นข้อมูลจากกรมศิลปากรระบุว่า สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศโปรดฯ ให้สร้างเจดีย์แห่งนี้ขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติคราวเสด็จไปล้อมช้างป่าที่เมืองเพชรบุรี แต่จากรูปแบบทางสถาปัตยกรรมสันนิษฐานว่าน่าจะมีอายุในช่วงตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่ 23 ซึ่งไปสอดคล้องกับหลักฐานพงศาวดารที่กล่าวถึงสมเด็จพระเจ้าเสือ (ขุนหลวงสรศักดิ์) เสด็จมาล้อมช้างป่าที่เมืองเพชรบุรีในปีจุลศักราช 1064 ปีมะเมีย จัตวาศก ซึ่งตรงกับ พ.ศ.2245

แม้ว่าพงศาวดารจะไม่ได้กล่าวถึงการสร้างเจดีย์แดงโดยตรง แต่จากชื่อตำบล “บ้านไร่เพนียด” อันที่ตั้งของโบราณสถานแห่งนี้ทำให้สันนิษฐานว่าในบริเวณนี้อาจเคยเป็นที่ตั้งเพนียดคล้องช้างเมื่อคราวสมเด็จพระเจ้าเสือเสด็จมาทรงล้อมช้างที่เมืองเพชรบุรีตามที่ระบุไว้ในพงศาวดาร และอาจโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเจดีย์องค์นี้ขึ้นในบริเวณดังกล่าว

วลัยลักษณ์ ทรงศิริ นักวิชาการของมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ มีความเห็นว่า เจดีย์องค์นี้น่าจะมีอายุอยู่ในช่วงราวพุทธศตวรรษที่ 18-19 มากกว่า โดยที่เหนือซุ้มคูหาขึ้นไปด้านบนเห็นชัดว่าเคยเป็นเจดีย์ฐานทรงสี่เหลี่ยม แล้วก่อขึ้นมาเป็นแปดเหลี่ยมรองรับด้านบนที่หักหายไป ซึ่งน่าจะเป็นส่วนขององค์ระฆังแบบที่อาจารย์ประยูร อุลุชาฎะ (น. ณ ปากน้ำ) เรียกว่า เจดีย์แบบอโยธยา-สุพรรณภูมิ ต่อมาคงมีการซ่อมที่ฐานด้านล่างให้เป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมย่อมุม แล้วใส่แข้งสิงห์เข้าไป ซึ่งเป็นรูปแบบของเจดีย์ย่อมุมในสมัยอยุธยาตอนปลาย

เจดีย์องค์นี้จึงน่าจะเป็นเจดีย์องค์สำคัญองค์หนึ่งที่สร้างขึ้นในช่วงอโยธยา-สุพรรณภูมิ ราวพุทธศตวรรษที่ 18-19 คล้ายคลึงกับเจดีย์หักที่นอกเมืองราชบุรี ที่มีรูปแบบและอายุใกล้เคียงกัน

แม้เรื่องราวของเจดีย์แดงนี้จะยังมีข้อถกเถียงที่ต้องศึกษากันต่อไป แต่ที่นี่ก็ยังเปิดให้ทุกคนได้ไปเยี่ยมชมความยิ่งใหญ่และความงดงามของงานช่างที่สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาของผู้คนในอดีต แม้เวลาจะผ่านล่วงเลยไปแล้วนับร้อยปี..

อัพเดตเรื่องราวทัวร์ศิลปวัฒนธรรม ได้ที่ เพจเฟซบุ๊กทัวร์มติชนอคาเดมี